Voedingtips algemeen:
- Eet volgens het seizoen (bijvoorbeeld geen aarbeien in december,).
- Geef de voorkeur aan wat er in jouw land/omgeving groeit, (bijvoorbeeld sinaasappels en bananen groeien niet in ons koude klimaat, appels wel)
- Eet bij voorkeur biologisch en verse producten die niet geprefabriceerd zijn in de fabriek.
- Eet aandachtig. Ga ervoor zitten, kijk, ruik en proef.
- Vermijd magnetron en (teveel) diepgevroren voedsel.
- Voel wat de voeding met je doet. Na een maaltijd hoor je warm te zijn en energie te krijgen. Als je bijvoorbeeld moet uitbuiken op de bank, heb je teveel gegeten. Heb je nog zin in zoet na een volledige maaltijd? Dan is de maaltijd misschien te zwaar verteerbaar voor je geweest. Voel je koud na het eten van rauwe salade? Probeer eens een warme soep. Hebben je kinderen vaak een snotneus? Probeer eens appel of rozijnen in plaats van banaan. Of minder met (koude) zuivel.
Voeding en Chinese Geneeswijzen.
Voeding is een belangrijke pijler in de Chinese geneeswijze. Voeding kan ondersteunen bij een behandeling shiatsu of acupunctuur. Volgens de Chinese geneeskunde is de spijsvertering een soort kookpot. Het voedsel wat in de kookpot gaat wordt er verwarmd en gekookt. Net als bij een goede pan soep moet het voedsel in die ‘kookpot’ lang pruttelen en trekken voor het gaar is. Pas dan kan de spijsvertering verdergaan. Alles wat bruikbaar is wordt verspreid door het lichaam en wat niet bruikbaar is wordt uitgescheiden. Dit beeld van de kookpot kan een idee geven van het belang van de ’temperatuur’ van het voedsel voor je spijsvertering en daarmee voor je energiehuishouding. Net zoals kruiden hebben ook voedingsmiddelen een ’temperatuur’, dat wil zeggen dat ze een bepaald effect hebben op het lichaam. Sambal is heet. Sambal uit de diepvries is nog steeds heet. Aardappelen zijn neutraal. Aardappelen uit de oven zijn ‘warm’. Aardappelsalade neigt naar ‘koud’. Dus soms heeft verwarmen of koelen effect op de temperatuur, maar niet altijd. Gezien het belang van een pruttelende kookpot is het belangrijk om vooral verwarmende (niet ‘hete’!) en neutrale voedingsmiddelen te eten. Teveel koude voedingsmiddelen zijn als een paar flinke sneeuwballen in een pan soep: hij raakt een tijd van de kook en het garen gaat dus niet door. Teveel hete voedingsmiddelen putten anderzijds de vloeistoffen uit, je organisme raakt oververhit, de kookpot kookt droog.
Het belang van nadruk op neutraal en verwarmend voedsel kan niet worden overdreven. ‘Balans’ in voedsel betekent niet ‘heet’ voedsel compenseren met ‘koud’ voedsel. Hamburgers (gebakken rundvlees = heet) en milkshake (melk is koud, ijs is koud, suiker is koud) zijn geen evenwichtige maaltijd…
Voorbeelden van neutrale voedingsmiddelen zijn veel granen (al is er wel verschil: rijst is koeler dan haver bijvoorbeeld), aardappelen, vrij veel groenten. Door deze voedingsmiddelen te koken (hoeft niet tot pap!) voeg je warmte toe. Gekookte wortel is voedzamer dan wortelsalade.
Verwarmende voedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld de groenten pompoen, venkel, gekookte (winter-)wortel. Ook veel kruiden (tijm, rosmarijn, oregano) zijn verwarmend. Rundvlees is ook verwarmend. Dus voor in de herfst: bouillon van rundvlees, pompoensoep met wortelen, prei, oregano en basilicum, daar doet je kookpot het goed op. Van deze voedingsmiddelen kun je niet snel teveel eten. Je raakt er goed verzadigd van en de kookpot zorgt er wel voor dat de energie overal komt en zich niet als vet overal vastzet.
Hete voedingsmiddelen kun je met mate gebruiken om het eten wat warmer te maken. Een beetje kaneel of kruidnagel in winterse pot, wat knoflook door het eten, een beetje roergebakken rundvlees, daar kan de kookpot goed tegen (tenzij je veel Hitte-verschijnselen hebt).
Koele voedingsmiddelen zijn vooral ’s zomers welkom om oververhitting te voorkomen. Wat sla, wat fruit, een schaaltje yoghurt. Het probleem met koele en koude voedingsmiddelen is dat ze ten onrechte doorgaan voor ‘gezond’: veel fruit, rauwkost, zuivelprodukten is als ijsblokjes voor de kookpot en ze zouden dus slechts met mate deel moeten uitmaken van de voeding. (Dit geldt nog eens extra voor kinderen.)
Vijf Elementen (de invloed van voeding op de Organen)
Hierboven ging het over de temperatuur van voedingsmiddelen. Naast de temperatuur is ook de smaak belangrijk. Andijvie, zuurkool en bloemkool zijn alledrie koel (door verwarmen worden ze minder koel en daarmee beter verteerbaar voor de kookpot), maar andijvie is bitter, zuurkool is zuur en bloemkool is zoetig. Elk Orgaan is volgens de Chinese Geneeskunde verbonden met een bepaald Element. Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Alle elementen zijn belangrijk, maar de spijsvertering hoort grotendeels bij de element Aarde. Daarom moet voeding die verbonden is met dit element de hoofdmoot van de voeding uitmaken.
- Voedsel uit het element Hout heeft vaak een meer of minder zure smaak. Voorbeelden zijn citroen, aardbei, yoghurt, witbier, karnemelk, maar ook kip, gerst, peterselie. Het is verbonden met het Orgaan Lever. De kleur is groen. Met mate zure voedingsmiddelen harmoniseren de Lever. Teveel zure voedingsmiddelen schaden de Lever.
- Voedsel uit het element Vuur heeft doorgaans een bittere smaak. Voorbeelden zijn witlof, andijvie, tijm, basilicum, koffie, pils. Het is verbonden met het Orgaan Hart. De kleur is rood (maar niet alle rode voedsel is ‘Vuur’-voedsel!). Met mate bittere voedingsmiddelen harmoniseren en stimuleren het Hart. Teveel bittere voedingsmiddelen (koffie!) schaden het Hart.
- Voedsel uit het element Aarde heeft doorgaans een zoete smaak. Voorbeelden zijn tarwebrood, wortelen, pompoen, honing, rundvlees. Het is verbonden met het Orgaan Milt (= onder meer spijsvertering, energieopbouw). Zoet voedsel moet de basis van de maaltijd vormen. Te zoet voedsel of uitsluitend zoet voedsel (dat betreft met name suiker en andere zoetmiddelen) schaadt de Milt, en daarmee de energieopbouw. Het haalt als het ware de basis onder de harmonische overgangen tussen de verschillende fasen weg.
- Voedsel uit het element Metaal heeft doorgaans een scherpe smaak. Voorbeelden zijn radijs, mosterdzaad, prei, peper, knoflook, sambal, sterrekers. Het is verbonden met het Orgaan Long. Met mate scherpe voedingsmiddelen harmoniseren en stimuleren de Long. Teveel scherpe voedingsmiddelen schaden de Long.
- Voedsel uit het element Water heeft doorgaans een zoute smaak. Voorbeelden zijn zout, veel vissoorten en schelpdieren, peulvruchten, zeewieren, shoyu / tamari. Het is verbonden met het Orgaan Nier. Met mate zout voedsel stimuleert de Nier. Teveel zout voedsel schaadt de Nier.
Wil je nog meer weten over voeding volgens de Chinese Geneeswijze? Barbara Temelie heeft een mooi boekjes geschreven over “Voeding volgens de Vijf Elementen” en “Vijf Elementen kookboek”.
Hieronder staan aanvullende adviezen die passen bij een diagnose, vanuit Chinese Geneeswijze, die je misschien hebt gekregen.
Advies bij “bloedleegte”: voorkeur geven aan:
• Gekookte bladgroenten
• Voldoende proteïnes nuttigen
• Gemakkelijk verteerbare granen eten (goed gekookt, evt. vooraf geweekt) (tarwe is moeilijker verteerbaar dan bv spelt)
• Kersen, bieten, druiven en frambozen
• Stevige bouillons; met bonen, shiitake en zeewier getrokken en lang gekookt
• Zwarte bonen
• Oranje & gele groenten
Advies bij disbalans “lever”, vermijd het volgende :
• Alcohol
• Koffie (zowel met als zonder cafeïne)
• Excessief zuur eten en drinken
• Vettig eten
• Moeilijk verteerbare zaken, zoals noten
• Pikante, scherpe voedingsmiddelen (bv. look)
• Zich overeten
• Veel rood vlees
Advies bij disbalans milt-energie, digestieve zwakte (“Miltqi leegte”, “Milt Yang leegte”, “Miltqi leegt met damp”) vermijd of eet minder:
• Rauwkost (salades, fruit en rauwe groenten) !!
• Suiker en snoep !!
• Koude dranken bij de maaltijden
• Bevroren voedsel of voedsel dat rechtstreeks uit de ijskast komt
• Varkensvlees
• Boekweit
• Fruitsappen
• Grote dosissen vitamine C
• Zuivelprodukten
• Bier
• Meloenen, aardbeien, peren, bananen, sla, radijsjes, selderij
• Echinacea of goldenseal
• Rauwe noten kunnen moeilijk te verteren zijn
En eet/ doe zoveel mogelijk het volgende:
• Warm eten, gekookt voedsel eten !!!
• Veel gekookte groenten, rijst, noedels, soepen en stoofpotten
• Granen lang genoeg koken (vooraf weken is altijd beter). Ze moeten gemakkelijk te verteren zijn
• kleinere, gemakkelijk te verteren maaltijden nemen
• Bij iedere maaltijd een kop warm water, bouillon, soep of kruidenthee drinken
• U mag zwarte en witte peper, kardemom, gember en gemberpoeder, kruidnagel, nootmuskaat, appelsienschil en venkelzaad gebruiken als specerijen, behalve als u gediagnosticeerd bent met Hitte.
Advies bij “Damp-Hitte”: Vermijd/ eet zo weinig mogelijk:
• Suiker en snoep
• Noten en notenpasta’s
• Fruitsappen (voornamelijk sinaasappelsap!) en citrusvruchten i.h.a.
• Pikant en scherp eten!
• Vettig, gefrituurd eten
• Alcohol
• Varkens- en rundsvlees